Bienalja e Venecias e hapur së fundi – një festival ndërkombëtar i artit dhe kulturës 8-mujore që organizohet çdo vit (edhe pse e anashkaloi vitin 2021 për shkak të pandemisë) – është një mundësi për të parë disa nga artistët më të mirë të botës, të gjithë në një vend.
Ngjarja, me origjinë që nga viti 1895, përbëhet nga tri pjesë: Shfaqja qendrore, e vendosur në një sërë ndërtesash industriale të përhapura në një zonë të vjetër të kantierëve të anijeve të njohur si Arsenale, dhe në pavijonin kryesor “Kopshtet e Bienales”, pavijonet kombëtare, shumica e të cilave janë të vendosura këtu, e cila është shtëpia e një përzierjeje arkitekturore të shtëpive të ndërtuara në stile historike dhe moderne nga 29 vende duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, Francë, Japoni, Brazil dhe SHBA; dhe së fundi, një sërë ekspozitash satelitore ose “kolaterale” dhe ngjarje pop-up të vendosura në të gjithë qytetin.
Çdo vit, një drejtor artistik caktohet për të kuruar ekspozitën qendrore. Këtë herë privilegji i takoi vetë italianes, Cecilia Alemani, puna ditore e së cilës është të drejtojë programin e artit për ‘Manhattan’s High Line’ në Nju Jork. Shfaqja e saj në Venecia e titulluar “Qumështi i ëndrrave”, u frymëzua nga një libër për fëmijë me të njëjtin emër nga artistja dhe autorja e ndjerë, Leonora Carrington. Në nderim të librit me figura surrealiste, ekspozita është e mbushur me thesare mrekullisht të pabesueshme; është gjithashtu një nderim i fortë për gratë në art. Në një ndryshim të plotë të normës, në mbi 200 artistë të përfshirë, shpesh është e vështirë të dallosh punën e një njeriu.
Është një shfaqje e madhe, herë pas here dërrmuese, e artit. Dhe për të shijuar qoftë edhe një pjesë të vogël të kënaqësive që ofrohen, nevojitet një plan. Kjo shkrimtare eci mbi 10 milje në ditë në një përpjekje për të pikturuar qytetin dhe ende linte ndjenjën sikur mund të ishte parë më shumë.
Pra, jepini vetes të paktën dy ditë nëse mundeni, paketoni këpucët tuaja më të rehatshme dhe mos harroni të hidratoheni.
Dita e parë
Gjithçka fillon me marrjen e biletës tuaj nga zyra kryesore e biletave të Arsenale (ose në faqen e internetit). Pasi të jeni të armatosur me atë barkod të rëndësishëm, filloni ditën në ekspozitën e Alemani “Qumështi i Ëndrrave”. Nëse ndjeni një nuancë çokollate në ajër, kjo ndodh sepse jeni pranë “Parajsës Tokësore” të Delcy Morelos (2022), një labirint thellësisht zhytës i bërë nga dheu i përzier me miell, erëza ngrohëse dhe pluhur kakao. Qëndroni në qendër të instalacionit dhe merrni frymë.
Pasi të jeni në tokë të përshtatshme, ecni tutje për të kërkuar një seri fotosh bardhezi nga fillimi i shekullit të 20-të me protagonist një baroneshë gjermane kureshtare të quajtur Elsa von Freytag-Loringhoven. Pavarësisht titullit, ajo nuk ishte e pasur. Duke përfunduar e lirë në Nju Jork në vitet 1910, ajo do të pozonte për artistë dhe do të performonte) në klube të ndryshme të Greenwich Village. Në fotot e shfaqura, ajo shihet duke tërhequr poza të çuditshme duke përdorur rekuizita dhe aksesorë që me sa duket ka vjedhur ose gjetur në plehra. Çfarë gruaje.
Në qoshe, merrni një moment për të inspektuar tri skulptura të artistit libanez, Ali Cherri. “Titanët” janë punuar nga druri dhe metali dhe janë të frymëzuar nga hyjnitë e lashta mbrojtëse. Gjithashtu aty pranë janë një grup sixhadesh shumëngjyrëshe nga Safia Farhat, një artiste dhe aktiviste tuniziane. Punimet me shtresa dhe kolazh janë një përzierje e shijshme e formave gjeometrike dhe forma më figurative.
Pasi ta keni kaluar ekspozitën, kthehuni në disa nga pavijonet e përkohshme kombëtare që ndodhen gjithashtu në këtë lagje industriale. Në katin e dytë të një prej grupeve të para të ndërtesave pranë hyrjes së ekspozitës kryesore, do të gjeni punën e artistit ukrainas, Pavlo Makov. Uluni në stolin e lakuar përballë “Fontanës së rraskapitjes” së tij dhe lexoni këtë ndërsa reflektoni për forcën e artistëve në kohë krize.
Pasi të jeni gati për më shumë, nisuni drejt pavijonit italian, i cili është pak minuta në këmbë. Gjatë rrugës do të ecni pranë zonës së Zelandës së Re, ku një seri fotografish mahnitëse nga artistja e Paqësorit Yuki Kihara sfidojnë idetë e vjetra koloniale të parajsës.
Duke tundur kokën për mënyrën se si natyra eci gjatë industrializimit të madh të vendit, një hapësirë e dytë i lejon vizitorët të dalin në një bankinë, e vendosur brenda një ndërtese të mbushur me ujë dhe pa dritë. Merrni një moment këtu ndërsa dridhjet delikate të dritës (zjarret artificiale) kërcejnë nëpër sipërfaqen e ujit. Më pas, dilni përsëri në dritë dhe drejtohuni drejt pavijoneve të përhershme kombëtare në “Kopshtet e Bienales”. Shkoni atje nëpërmjet një kafeneje të lezetshme të vendosur brenda një sere të ndërtuar në 1894 të quajtur Serra Margherita.
Pasi të hyni në “Kopshtet”, ndiqni instinktet tuaja dhe lëreni veten të tërhiqeni në ndërtesat që ju rrëmbejnë. Nëse nuk do të inspektoni çdo ekspozitë kombëtare, mos e humbisni “Sovraniteti” mahnitës i Simone Leigh në pavijonin e Shteteve të Bashkuara.
Seria e skulpturave meriton një moment meditimi të qetë. Leigh-it iu dha një nga dy çmimet “Luani i Artë” (renditja më e lartë e Bienales), me Sonia Boyce të Britanisë së Madhe që mori tjetrin. Të dyja artistet ishin femrat e para zezake që përfaqësonin vendet e tyre në Bienale dhe artistet e para zezake që fituan çmimin kryesor. Pra, vizitoni ekspozitën e Boyce, “Feeling Her Way”, në pavijonin e Britanisë së Madhe gjithashtu.
Dita e dytë
Ngrihuni herët, pasi ka shumë për të parë. Sot, fokusi juaj është në ekspozitat kolaterale të vendosura nëpër qytet. Fillimisht drejtohuni lart dhe mbi urën Rialto drejt Palazzo Vendramin Griman ku do të gjeni punën e artistit meksikan, Bosco Sodi. Pothuajse asgjë nuk është pazar në Venecia, por kjo shfaqje, e cila kalon nëpër dhoma të shumta të Palazzo-s, është falas dhe jashtëzakonisht e vlefshme. Sodi filloi të banojë në hapësirë për dy muaj në fillim të pranverës. Gjatë asaj kohe, ai mori frymëzim nga historia e Venecias si një qendër për tregtinë dhe kulturën. Rezultati është një shfaqje abstrakte e skulpturave dhe pikturave që synojnë t’u kujtojnë shikuesve se nga e kanë origjinën shumë mallra të vlefshme që tregtohen në Europë.
Më pas, hipni në një vaporteto (autobus ujor) dhe shkoni në ‘Galerie dell’Accademia’, ku artisti britanik Anish Kapoor ka një shfaqje që zgjat deri në tetor.
Dhomat që vijojnë ofrojnë diçka si një pastrues: Një seri punimesh duke përdorur Vantablack, një material i njohur si ngjyra më e errët në botë, të cilën Kapoor e pagoi disi në mënyrë të diskutueshme për licencë ekskluzive për t’u përdorur në fushën e artit. Zhvilluar nga një kompani me bazë në Mbretërinë e Bashkuar e quajtur Surrey NanoSystems, veshja e errët është aq e zezë, saqë bën mashtrime me sytë tuaj kur aplikohet në figura tredimensionale, duke i bërë ato të duken të sheshta nga kënde të ndryshme.
Një vepër që përdor pigmentin më të errët në botë, nga Anish Kapoor
Përndryshe, bëni rrugën drejt Palazzo Grassi-t aty pranë dhe jashtëzakonisht të kënaqshëm të rinovuar nga Tadao Ando. Arkitekti i famshëm japonez krijoi një ekuilibër qetësues midis trashëgimisë historike dhe rishpikjes moderne kur rinovoi ndërtesën për pronarin e tij, miliarderin francez, Francois Pinault.
Për diçka ndryshe, kërkoni pushim nga nxehtësia në ‘Complesso dell’Ospedaletto’ dhe Kishën e Santa Maria dei Derelitti, ku një seri prej tetë filmash të shkurtër nga ‘Fondazione In Between Art Film’, një iniciativë e kostumografes italiane Beatrice Bulgari për të mbështetur imazhet e artit, janë duke u shfaqur.
Nga atje, do të jeni të kënaqur të dëgjoni se është koha për një pije dhe për ndonjë ushqim të famshëm të Venecias.
Lajmi i mirë? Turneu juaj ka përfunduar. Lajmi i keq? Ju keni parë vetëm një pjesë të vogël të asaj që ofrohet. Pra, nëse do të qëndroni një ditë tjetër dhe nuk jeni ngopur, aty janë edhe shfaqje të tjera për t’u ndalur.
Marrë nga CNN
